Strefa wiedzy

Biorąc pod uwagę wszechobecność mediów społecznościowych i usług, które pojawiają się w przestrzeni wirtualnej można przypuszczać, że coraz częściej będziemy korzystać z możliwości doradztwa internetowego w zakresie swojego zdrowia. Wirtualne poradnictwo zaczyna być tak samo skuteczne jak usługi stacjonarne w zakresie radzenia sobie z różnymi problemami dotyczącymi chorób i profilaktyki zdrowotnej.

Grupowe poradnictwo online

Grupowe poradnictwo online jest realną opcją dla klientów/pacjentów na poprawę swojego zdrowia, zaczyna także dominować pod kątem łatwiejszej dostępności do danej usługi niż korzystanie z wizyt stacjonarnych. Wykorzystywanie wirtualnych interwencji zdrowotnych zostało zaakceptowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za skuteczną metodę ich dostarczania i zmniejszania czynników ryzyka chorób przewlekłych. ¹ W Stanach Zjednoczonych w 2006 roku już szacowało się, że około 1/3 użytkowników Internetu skorzystało z kontaktu z internetową grupą wsparcia w związku ze stanem swojego zdrowia bądź problemami osobistymi, można przypuszczać, że na ten moment tych osób jest jeszcze więcej patrząc jak zmienia się aktywność człowieka w Internecie.²

Zaangażowanie jednostki w wykorzystywanie aplikacji i narzędzi mobilnych w kontekście profilaktyki zdrowotnej prowadzi do zmian w czynnikach determinujących zachowanie np. zdolności, możliwości czy motywacja, które później mają wpływa na zachowania prozdrowotne – zwiększenie aktywności fizycznej, zmianę nawyków żywieniowych, wykonywanie systematycznych badań laboratoryjnych. Wykazano, że wsparcie społeczne z połączeniem zastosowania nowych technologii może pomóc zmieniać szereg różnych zachowań anty- i prozdrowotnych – palenie, spożywanie alkoholu, kontrolowanie masy ciała, aktywność fizyczną czy samodzielne leczenie chorób przewlekłych.^1,3

Skuteczność grup wsparcia online

Są dowody na to, że udział w grupach wsparcia u osób po operacjach bariatryczny wiąże się z większą utratą masy ciała po operacji. ^4,5 Korzystanie z internetowych programów samokontroli w redukcji masy ciała także może przynosić dobre efekty w jej utracie.⁶

Internetowa terapia z psychoedukacją dla rodzin, w których były dzieci z zaburzeniami nastroju i lękowymi przyniosła takie same efekty jak terapia na żywo – w zakresie zdobywania wiedzy i samoświadomości w temacie zaburzeń nastroju i lękowych, zapewnienia zasobów i wsparcia w radzeniu sobie z zaburzeniami, dając rodzinie i dziecku większą kontrolę oraz poczucie pewności siebie.⁷

Robiony przeglądy badań naukowych pod kątem skuteczności klinicznej świadczenia usługi dotyczącej zdrowia psychicznego za pośrednictwem platform internetowych w porównaniu do stacjonarnych wizyt wykazał, że skuteczność kliniczna, przestrzeganie leczenia i satysfakcja pacjentów jest porównywalna do usług stacjonarnych. Podkreślając, że pomoc wirtualna jest mniej kosztowna i daje większy dostęp do opieki dla pacjentów, którzy napotykają problemy organizacyjno-logistyczne w podejmowaniu wizyt stacjonarnych oraz te związane ze stygmatyzacją.⁸

Sprawdzono skuteczność grupowej interwencji z zakresu technik stosowanych w psychologii pozytywnej w formie prowadzenia spotkań online w celu obniżenia skutków poczucia wyobcowania społecznego podczas pandemii COVID-19. W grupie interwencyjnej odnotowano znaczące spadki lęku, depresji, samotności czy strachu, zaobserwowano wzrost empatii i doświadczanie bardziej pożądanych emocji.⁹

Sprawdzano też gotowość pacjentów z depresją do dołączenia internetowej grupy wsparcia. Wykazano, że jest to możliwe poprzez wzmocnienie motywacji wewnętrznej pacjentów. Pacjenci podzieli byli na 3 grupy (1 grupa kontrolna neutralna pod kątem motywacji – otrzymywała prostą informację, że jest grupa wparcia, 2 grupa motywacji wewnętrznej – informacja skoncentrowana na pacjencie, dająca dokładny opis grupy wsparcia i 3 grup motywacji zewnętrznej – zalecenie lekarza).¹⁰

Odnotowuje się też ważność opieki dla osób pogrążonych w żałobie. Świadomość korzystania w tym okresie z różnych form wsparcia nie jest wysoka, ponieważ rzadko spotyka się miejsca udzielające takiej pomocy. Usługi online mogą wypełnić tą lukę i być doskonałym miejsce udzielenia wsparcia psychologicznego.¹¹

Obserwuje się też efektywność programów wsparcia online dla osób chorujących onkologicznie.¹²

Sprawdzano też efektywność wsparcia w zakresie samokontroli stanu przewlekłego w społecznościach internetowych. Obecnie odnotowuje się wzrost liczby osób z przewlekłymi schorzeniami, którzy korzystają z Internetu w celu znalezienia informacji na temat choroby oraz szukają wsparcia emocjonalnego. Wykazano, że przestrzeń internetowa daje szansę na uzupełnienie deficytów wiedzy w zakresie problemu, daje możliwości modelowania i uczenia się zachowań od innych w kontekście samokontroli, pozwala na odreagowanie napięcia i stłumionych emocji, daje możliwość akceptacji choroby.¹³

Wykorzystywanie przestrzeni wirtualnej do zadbania o swoje zdrowie może okazać się szansą dla wielu osób, które nie widzą szansy w jego poprawę z zastosowaniem metod stacjonarnych. Przekraczanie barier geograficznych, ułatwienie ujawnienia informacji i zwiększanie dostępu do źródeł różnych informacji są na pewno zaletami, w życiu offline akurat te aspekty są często trudne w realizacji.

Źródła

1. Grady, A., Pearson, N., Lamont, H., Leigh, L., Wolfenden, L., Barnes, C., Wyse, R., Finch, M., Mclaughlin, M., Delaney, T., Sutherland, R., Hodder, R., & Yoong, S. L. (2023). The Effectiveness of Strategies to Improve User Engagement With Digital Health Interventions Targeting Nutrition, Physical Activity, and Overweight and Obesity: Systematic Review and Meta-Analysis. Journal of medical Internet research, 25, e47987. https://doi.org/10.2196/47987.
2. Rice, RE. (2006). Wpływ, wykorzystanie i wyniki wyszukiwania informacji o zdrowiu w Internecie: wieloczynnikowe wyniki badań Pew. Int J Med Inform.,75 (1):8–28. doi: 10.1016/j.ijmedinf.2005.07.032.
3. Perski O, Blandford A, West R, Michie S. (2017). Konceptualizacja zaangażowania w interwencje dotyczące zmiany zachowań cyfrowych: przegląd systematyczny z wykorzystaniem zasad z krytycznej syntezy interpretacyjnej. Transl Behav Med,7 (2):254–67. doi: 10.1007/s13142-016-0453-1.
4. Vosburg, R. W., & Seitz, C. (2022). Increasing support group attendance for metabolic and bariatric surgery patients with online groups. Clinical obesity, 12(3), e12517. https://doi.org/10.1111/cob.12517.
5. Orth, W. S., Madan, A. K., Taddeucci, R. J., Coday, M., & Tichansky, D. S. (2008). Support group meeting attendance is associated with better weight loss. Obesity surgery, 18(4), 391–394. https://doi.org/10.1007/s11695-008-9444-.
6. Hendrie, G. A., Baird, D. L., Brindal, E., Williams, G., Brand-Miller, J., & Muhlhausler, B. (2021). Weight Loss and Usage of an Online Commercial Weight Loss Program (the CSIRO Total Wellbeing Diet Online) Delivered in an Everyday Context: Five-Year Evaluation in a Community Cohort. Journal of medical Internet research, 23(6), e20981. https://doi.org/10.2196/20981.
7. Sapru, I., Khalid-Khan, S., Choi, E., Alavi, N., Patel, A., Sutton, C., Odejayi, G., & Calancie, O. G. (2016). Effectiveness of online versus live multi-family psychoeducation group therapy for children and adolescents with mood or anxiety disorders: a pilot study. International journal of adolescent medicine and health, 30(4), /j/ijamh.2018.30.issue-4/ijamh-2016-0069/ijamh-2016-0069.xml. https://doi.org/10.1515/ijamh-2016.
8. Fletcher, T. L., Hogan, J. B., Keegan, F., Davis, M. L., Wassef, M., Day, S., & Lindsay, J. A. (2018). Recent Advances in Delivering Mental Health Treatment via Video to Home. Current psychiatry reports, 20(8), 56. https://doi.org/10.1007/s11920-018-0922-y.
9. Brouzos, A., Vassilopoulos, S. P., Baourda, V. C., Tassi, C., Stavrou, V., Moschou, K., & Brouzou, K. O. (2023). „Staying Home – Feeling Positive”: Effectiveness of an on-line positive psychology group intervention during the COVID-19 pandemic. Current psychology (New Brunswick, N.J.), 42(4), 2749–2761. https://doi.org/10.1007/s12144-021-01613-x.
10. Van Voorhees, B. W., Hsiung, R. C., Marko-Holguin, M., Houston, T. K., Fogel, J., Lee, R., & Ford, D. E. (2013). Internal versus external motivation in referral of primary care patients with depression to an internet support group: randomized controlled trial. Journal of medical Internet research, 15(3), e42. https://doi.org/10.2196/jmir.2197.
11. Lenferink, L. I. M., de Keijser, J., Eisma, M. C., Smid, G. E., & Boelen, P. A. (2021). Treatment gap in bereavement care: (Online) bereavement support needs and use after traumatic loss. Clinical psychology & psychotherapy, 28(4), 907–916. https://doi.org/10.1002/cpp.2544.
12. Bouma, G., Admiraal, J. M., de Vries, E. G., Schröder, C. P., Walenkamp, A. M., & Reyners, A. K. (2015). Internet-based support programs to alleviate psychosocial and physical symptoms in cancer patients: a literature analysis. Critical reviews in oncology/hematology, 95(1), 26–37. https://doi.org/10.1016/j.critrevonc.2015.01.011.
13. Allen, C., Vassilev, I., Kennedy, A., & Rogers, A. (2016). Long-Term Condition Self-Management Support in Online Communities: A Meta-Synthesis of Qualitative Papers. Journal of medical Internet research, 18(3), e61. https://doi.org/10.2196/jmir.5260.